توضیحات:
مقدمه
گذر از کودکی به دوره نوجوانی وجوانی با تغییرات بارز و بی نظیری بوقوع  می پیوندد. تعامل ویِژگی های نوجوانی ومحیط پیچیده ومتغیر، سازگاری و رفتارهای مرتبط باسلامت افراد را تحت تاثیر قرار می دهد. تغییرات درمعیارهای اجتماعی جنسی و فناوری ارتباطاتات، خطر انجام رفتارهای غیرسالم پرخطر و بیماریهای جدید را افزایش داده است. رفتارهایی که می توانند تاثیرات زیانباری بر روی رشد کلی و سلامت نوجوانان داشته باشد یا که ممکن است از پیشرفت و موفقیت آینده نوجوانان جلوگیری کند، رفتارهای پرخطر اطلاق می گردد. رفتارهای پرخطر ممکن است شامل رفتارهایی که آسیب فیزیکی سریعی میزند باشد (مانند خشونت) و یا شامل رفتارهایی با تاثیر منفی روبه افزایشی (مانند اعتیاد) باشد. رفتارهای پرخطر همچنین می تواند شکافی در رشد نوجوان ایجاد کند و یا مانع رشد طبیعی فرد و تجربه های معمولی سنین نوجوانی گردد. برای مثال بارداری در سنین نوجوانی می توان از تجارب معمولی نوجوانی مانند ادامه تحصیل، دوستی با همتایان شود نوجوانی یک دوره بحرانی در زندگی است. الگوهای رفتاری مهم که می توانند بر سراسر زندگی فرد تأثیر بگذارند در این دوران شکل می گیرند. مصرف مواد و الگوهای رفتاری نادرست جنسی از این دوره آغاز می شوند در دوران نوجوانی فرد جایگاه خویش را در خانواده، دوستان و جامعه تعیین می کند. عوامل اجتماعی خانوادگی و اقتصادی نقش مهمی در سوگیری رفتاری افراد به عهده دارند. اغلب نوجوانان با خانواده، جامعه و بستگان دچار چالش هستند و ممکن است فشار این مشکلات نوجوانان را در مرحله تصمیم گیری به سمت رفتارهای پرخطر بکشاند. جامعه امروز، نوجوانان و خانواده را با نیازهای فراوانی رو به رو می کند. در دوره نوجوانی افراد تجربه آموزی نموده و از این رو با خطرهای گوناگون روبرو می شوند. در این مرحله نوجوان از خانواده به سوی جامعه کشیده می شود و در راستای بدست آوردن جایگاه اجتماعی می کوشد. در این دوران آنها ممکن است دوستانی را برگزینند که والدین آن را نپسندند و یا اینکه به مقایسه خانواده خود با سایر خانواده ها بپردازند. در این دوره آنها درباره رفتارشان به والدین پاسخگو نیستند و شناخت خانواده ها به ویژه والدین از تغییرات و رفتارهای این دوران می تواند در کاهش  چالش های موجود و برقراری ارتباط با نوجوان مؤثر باشد. مصرف مواد مخدر و الکل و کژ روهای خلافی در سنین نوجوانی آغاز می شود. بررسی های انجام شده در جوامع پیشرفته و رو به رشد، گویای افزایش رفتارهایی مانند مصرف سیگار، الکل و مواد مخدر است
اغلب نوجوانان قادرند با مشکلات ومطالبات این دوران کنار بیایند، اما برخی روش نا مناسبی را برای اینکار برمی گزینند، مرتکب خطاشده ویا روشهای نا مناسبی را برمی گزینند که سلامت وآینده آنها تحت تاثیر قرار می دهد. علت روی آوردن برخی از نوجوانان به رفتارهای پرخطر، بی دانشی یانداشتن نگرش یا ارزشهای درست نیست بلکه اغلب آنها از آنچه درست ونادرست است آگاهی دارند اما توانایی عمل طبق ارزشها ونگرشهای صحیح خود را ندارند. برخی نوجوانان مغلوب فشارهای گروه همسالان خود می شوند و برخی دیگر درگیر روابط ناسالم با افرادی می شوند که آتها را از تصمیم گیری صحیح و عملکرد مناسب منحرف می سازددر یک بررسی بر روی رفتار نوجوانان و جوانان در آمریکا که در سال های 1999-1991 انجام شد، روند رفتارهای پرخطر مورد بررسی قرار گرفت. بررسی یادشده نشان داد که رفتارهای پرخطر جنسی و مصرف الکل و مواد افزایش یافته است(مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها ، 2002). بررسی انجام شده در ترکیه و سوریه نیز نشان دهنده ی افزایش مصرف سیگار در نوجوانان و جوانان است
تقریباً در تمامی فرهنگ ها افراد سالمند و میانسال نسبت به نوجوانان و جوانان محتاط تر هستند. انگار ماجراجویی با نوجوانی و جوانی گره خورده است و محافظ کاری آرام آرام با افزایش سن در وجود افراد ته نشین می شود. بدون شک انرژی متراکم و درحال انفجار یک نوجوان در کنار شناخت ناتمامی که از دنیای اطراف خود دارد، بسیاری از رفتارهای بی حساب و کتاب او را توجیه می کند اما از قرار معلوم سنگینی تجارب زندگی تنها دلیل آرامش و طمأنینه میانسالان در فرایند تصمیم گیری و رفتار نیست. دانشمندان امروزه عامل دیگری را نیز در این تفاوت ها دخیل می دانند. عاملی که فارغ از دریافت های تجربی از افراد محیط بیرون، بیشتر به دنیای درون آنها برمی گردد. خلاصه کلام آن که آن ها معتقدند درک افراد از خطر در سنین مختلف به کلی متفاوت است. پارادوکس سلامت اصطلاحی است که رفتارشان به سنین نوجوانی و جوانی نسبت داده اند. در این سنین توانایی فیزیکی و احساس زندگی در بالاترین سطح خود قرار داد اما در تعامل بالاترین میزان رفتارهای پرخطر و آمار مرگ و میر ناشی از حوادث نیز درست در همین سنین اتفاق می افتد. محققان معتقدند که ساختار ذهنی نوجوانان به گونه ای است که درک آن ها از خطر بیش از آن که موجب رفتاری احتیاطی شود، اشتیاق آن ها را برای امتحان تصادفی آن موقعیت خطرناک بالا می برد؛ در حقیقت نوجوانان بیشترین لذت را زمانی می برند که از یک موقعیت خطرناک جان سالم به در می برند. در چنین شرایطی نمی توان نوجوانان را در برابر عوامل خطری که به خاطر شرایط سنی اشان حتی درک صحیحی از آن ها ندارند تنها گذاشت. حمایت جامعه و همسالان در توانمندسازی نوجوانان برای اتخاذ یک شیوه زندگی عاری از خطر در درجه اول موجب کاهش مرگ ومیر بیماری و ناتوانی نوجوانان و جوانان شده و درجه دوم امکان برخورداری از یک زندگی سالم، ایمن و با نشاط در دوران های بعدی زندگی را فراهم می سازد
رفتارهای پرخطر نوجوانان
اگرچه بزرگسالان هم رفتارهاي پرخطر را تجربه مي كننداما نوجوانان بيشتر آنها را انجام مي دهند به طوري كه انجام اين رفتارها از ابتداي نوجواني تا ميانه آن افزايش مي يابد و در اواخر نوجواني شديدا افت پيدا مي كندضروری است که والدین، معلمان، مشاوران و کسانی که به نوجوانان علاقمند هستند از شیوع این رفتارها، عوامل احتمالی افزایش آنها و چگونگی پیشگیری کردن یا کاهش این خطرات آگاه باشند
توجه به رفتارهای بهداشتی دردوره نوجوانی به دو دلیل از اهمیت بالایی برخوردار است:
•    اولاچندین عامل مرگ وبیماری در دوره نوجوانی با رفتارهای نوجوانان ارتباط دارند.
•    ثانیا دوره نوجوانی مرحله مهم گذر از دوره تحت کنترل والدین به مرحله استقلال است(بخشایی، 1385).
مقدمه    4
رفتارهای پرخطر نوجوانان    6
علل رفتارهای پرخطر    7
سیگار و تأثیرات آن بر نوجوانان    12
مصرف مشروبات الکلی:    12
مصرف مواد مخدر:    13
رفتارهای جنسی پرخطر    15
نقش شخصیت در رفتار جنسی پرخطر    16
تجاوز جنسی و اثرات آن روی کودکان و بزرگسالان    17
دیدگاه هاي نظری درباره خودکشی:    19
آموزش همسالان نوجوان برای زندگی عاری از خطر    22
يادگيري گروه مدار    34
اصلاح الگوي ارتباطي سازش نايافته    35
اهداف گروه درمانی با روش درمان عقلانی – عاطفی – رفتاری    40
تکنیک های درمانی وفرایندهای آن    43
اقدامات استفاده شده در درمان عقلانی – عاطفی – رفتاری    43
برنامه کاربردی در روش کوتاه مدت    43
روشهای شناختی مورد استفاده در درمان عقلانی – عاطفی – رفتاری    44
جدال با باورهای غیرمنطقی    44
آموزش مقابله با خود گویی ها    44
تکالیف شناختی    45
روش های عاطفی در گروه های CBT    46
پذیرش بی قید وشرط    46
تصویر سازی منطقی – عاطفی    46
استفاده از شوخی    47
تمرینات مقابله با خجالت    47
ایفای نقش    49
تمرینات خانگی    50
چند مثال در مورد تمرینات درون گروهی:    50
تقویت و تنبیه    51
آموزش مهارت    52
ارزیابی روش درمان عقلانی – عاطفی – رفتاری    52
مراحل رفتار درمانی گروهی    57
مرحله نهایی    66
تعداد اعضا و مدت درمان    68
نکات مثبت در این رویکرد    68
محدودیت های این رویکرد    69
اهداف گروه درمانی با روش درمان عقلانی – عاطفی – رفتاری    69
نقش و عملکردهای رهبر گروه    70
جدال با باورهای غیرمنطقی    73
آموزش مقابله با خود گویی ها    74
تکالیف شناختی    74
تصویر سازی منطقی – عاطفی    76
تمرینات مقابله با خجالت    77
منابع    99